میکرومتر چیست؟ + بررسی انواع و راهنمای خرید ریزسنج

میکرومتر از ابزارهای اندازه گیری دقیق است که برای اندازه گیری داخل، خارج، ضخامت، قطر و ارتفاع قطعات کاربرد دارد. میکرومتر برای اندازه گیری قطعات با جنس های مختلف مانند چوب، فلز و … قابل استفاده است. انواع میکرومتر به شکل های میکرومتر میلیمتری و میکرومتر اینچی تولید می شوند که هر کدام کاربردهای خاصی دارند. در بخش های مختلفی که به اندازه گیری دقیق نیاز است از جمله آزمایشگاه ها و صنایع مختلف، از ریزسنج یا میکرومتر استفاده می شود. در ادامه سعی می کنیم ابتدا بگوییم که میکرومتر چیست؟ در چه جاهایی از آن استفاده می شود و انواع آن را همراه با تصاویر بیاوریم.

میکرومتر چیست؟

درباره اینکه ریزسنج چیست؟ صحبت کردیم. حال می خواهیم تاریخچه پیدایش زیرسنج یا همان میکرومتر را با هم مرور کنیم.

در دهه ۱۶۳۰ یک ریاضیدان، ستاره شناس و مخترع ابزارهای علمی انگلیسی به نام ویلیام گاسکوئین بر روی تنظیم نقطه نوری کپلریان کار می کرد. در این هنگام رشته ای از تار عنکبوت در نقطه کانونی دو لنز قرار گرفت. این اتفاق سبب شد تازمینه دید، تیره و روشن شود و او دریابد که اگر از خط برای راهنما استفاده شود، دقت تلسکوپ بیشتر می شود.

زمانی که سیم های ضربدری را در نقطه کانونی قرار داد، با ایجاد تغییراتی در مراحل آزمایش های خود به این نتیجه رسید که می توان اندازه تصویر بین دو نقطه کانونی را با دقت بسیار بالایی اندازه گرفت.

این اتفاقات مقدمه ای برای اختراع و ساخت میکرومتر بود.

از میکرومتر در کجا استفاده می کنند؟

میکرومترها به عنوان یک ابزار اندازه گیری مورد استفاده قرار می گیرند و کاربردهای بسیار زیادی دارند. برای کاربرد میکرومتر می توان به استفاده در صنایع مختلف از جمله صنعت پزشکی، خودروسازی، هوا و فضا، فلزکاری، پروژه های عمرانی، تولید ابزارهای دقیق و … اشاره کرد.

– اندازه گیری قطر شیار اجسام مختلف

– اندازه گیری ضخامت لوله ها

– اندازه گیری ضخامت ورق و کاغذ

– اندازه گیری ابزار و وسایل با سایزهای متنوع

بیشتر بخوانید: انواع متر 

انواع میکرومتر

میکرومترها با توجه به کاربردی که دارند، متنوع هستند. به طور کلی ریزسنج ها به ۴ دسته تقسیم می شوند:

۱- میکرومترهای بیرونی که ضخامت را اندازه گیری می کنند.

۲- میکرومترهای درونی؛ قطر داخلی اجسام توخالی را اندازه گیری می کنند.

۳- میکرومتر عمقی برای اندازه گیری عمق شکاف یا سوراخ کاربرد دارد.

۴- میکرومتر لوله که ضخامت دیواره لوله یا ضخامت لوله را اندازه گیری می کند.

هر یک از این انواع نیز دارای انواع مختلفی هستند که به اختصار توضیحاتی را درباره آن ها ارائه می دهیم.

میکرومتر بیرونی

میکرومتر خارجی از انواع میکرومتر است و به میکرومترهایی گفته می شود که با آن ها اندازه خارجی قطعات کوچک از جمله ضخامت و قطر را اندازه می گیرند.

میکرومتر داخلی

میکرومترهایی که برای اندازه گیری قطر سوراخ ها و همچنین فاصله بین شیارهای بزرگ استفاده می شوند، میکرومترداخلی نام دارند.

میکرومتر داخلی شبیه به یک قلم است و در وسط دارای یک لوله فلزی است که می چرخد. با چرخش لوله فلزی، میکرومتر منبسط می شود و با سیستم اندازه گیری، سایز قطر و یا فاصله مشخص می شود.

میکرومتر داخلی برای مهندسی، مکانیک، تولید و مونتاژ تجهیزات و قطعات در صنایع مختلف مانند هوافضا، خودروسازی و ماشین کاری کاربرد دارد.

میکرومتر پیچ دیفرانسیل

ضخامت و فواصل کوچک با دقت بسیار بالا با میکرومتر پیچ دیفرانسیل اندازه گیری می شود. دقت این میکرومترها در مقایسه با میکرومترهای معمولی و استاندارد، بیشتر است. این نوع میکرومترها دارای دو نوع پیچ هستند که با چرخش آن ها یکی به سمت جلو و دیگری به سمت عقب حرکت می کند.

میکرومتر تیغه ای

میکرومتر تیغه ای از ابزارهایی است که برای اندازه گیری میکرومتر شیار مورد استفاده قرار می گیرد. این میکرومترها شکل تیغه ای دارند و می توان آن ها را در شیارهایی مانند انواع خارها برای اندازه گیری قرار داد.

میکرومتر نوع کولیس

احتمالاً بسیاری از شما مخاطبان می دانید که کولیس چیست؟ با این حال می خواهیم به این موضوع اشاره کنیم تا افرادی که با این وسیله آشنا نیستند، درباره آن اطلاعات کسب کنند.

میکرومترها نوعی کولیس هستند؛ اما در مقایسه با کولیس ها دقت بسیار بالاتری دارند و همچنین از لحاظ قیمتی نیز گران قیمت تر می باشند.

میکرومتر مدادی

از میکرومتر مدادی برای اندازه گیری قطر و ضخامت اجسام و قطعات کوچک استفاده می شود. این نوع از میکرومترها در  مقیاس سانتی متر، میلی متر، دهم و صدم میلی متر اندازه گیری می کنند.

میکرومتر مدادی در صنایع مکانیکی، پزشکی، فلزی و … کاربرد دارد.

میکرومتر یونیورسال

میکرومتر یونیورسال یا universal میکرومتری است که عملکردی چند گانه دارد. این نوع میکرومتر جزو میکرومترهای خارجی است و برای اندازه گیری قطر و ضخامت با دقت بسیار بالا مناسب است. میکرومتر یونیورسال برای تولید و انجام فرآیندهای ماشین کاری با اندازه گیری های دقیق کاربرد بسیاری دارد.

میکرومتر یونیورسال از چند میلی متر تا چند اینچ را می تواند اندازه گیری کند. با این حال دقت این نوع میکرومتر می تواند تفاوت اندازه حتی در حد کمتر از ۰.۰۱ میلی متر یا ۰.۰۰۱ اینچ را تشخیص دهد.

میکرومتر رزوه پیچ

برای آشنایی بیشتر با میکرومتر چیست؟ باید بدانید که میکرومتر قطر گام یا میکرومتر رزوه ای برای اندازه گیری قطر گام اجسام رزوه دار مانند پیچ و مهره کاربرد دارد. به طور خاص می توان گفت این نوع میکرومتر برای اندازه گیری دقیق قطر اسمی پیچ، قطر کوچک پیچ و همچنین قطر گام کوچک استفاده می شود.

میکرومترهای رزوه ای معمولاً در فرآیندهای ماشین کاری، تولید وکنترل کیفیت کاربرد زیادی دارند.

میکرومتر حدی

میکرومترهای حدی دارای قسمت نوک کاربیدی هستند و به عنوان میکرومتر پیچ سنج یا میکرومتر دوقلو نیز نامیده می شوند. میکرومتر حدی از انواع میکرومترهای بیرونی به شمار می روند.

میکرومتر حدی برای اندازه گیری ابعاد و فواصل بسیار کوچک استفاده می شود و دقت بسیار بالایی برای سنجش آن ها دارد.

این نوع میکرومتر در حوزه های مختلفی مانند تولید، مترولوژی و همچنین مهندسی  مورد استفاده قرار می گیرد.

میکرومتر حفره ای

میکرومتر سوراخ یا حفره ای برای اندازه گیری دقیق قطرهای داخلی یا سوراخ های اجسام استوانه ای کاربرد دارد.

این نوع میکرومتر در مقایسه با کولیس، دقت بسیار بالاتری دارد به همین دلیل در فرآیندهایی با دقت بالا کیفیت زیادی ایجاد می کنند.

اندازه گیری ابعاد داخلی در فرآیندهای مختلف تولید از جمله بازرسی سوراخ های سیلندر، بلوک های موتور، یاتاقان ها، لوله ها و اجزای استوانه ای با استفاده از میکرومترهای حفره ای انجام می گیرد.

میکرومتر توپی

در بحث میکرومتر چیست؟ باید به این نکته اشاره کنیم که میکرومتر مکانیکی کروی یا توپی برای اندازه گیری قطر و ضخامت سطوح منحنی یا کروی کاربرد دارد. از میکرومتر توپی در مهندسی، تولید، بازرسی کنترل کیفیت و مسائل علمی مخلتف که به اندازه گیری دقیق اجزای دارای انحنا استفاده می شود.

در واقع می توان گفت میکرومتر صورت کروی برای اندازه گیری قطر توپ، بلبرینگ ها، لنزها و … قابل استفاده است.

میکرومتر دیجیتال

در زمان اندازه گیری با استفاده از میکرومتر دیجیتال، از خطاهای انسانی جلوگیری می شود. این میکرومترها، عدد محاسبه شده را روی صفحه دیجیتال در واحدهای میلی متر یا اینچ نشان می دهند.

اگر بخواهیم درباره اینکه دقت میکرومتر چند است؟ صحبت کنیم، می توان گفت دقت برخی از میکرومترهای دیجیتال تا ۰.۰۰۱ میلی متر می باشد و با استفاده از این نوع میکرومتر، دقت نهایی پروژه تضمین می شود.

میکرومتر دیجیتال به عنوان یک میکرومتر مکانیکی یا خارجی شناخته می شود. این نوع از میکرومترها به دلیل دقت بالا، سهولت استفاده از آن و خواندن اندازه گرفته شد، جزء میکرومترهای محبوب به شمار می روند.

میکرومتر عمقی یا گیج داخل حفره ها

به میکرومترهایی که قطر داخل اجسام، عمق شکاف ها و بخش های دارای فرورفتگی و سوراخ ها را اندازه گیری می کنند، میکرومتر عمق سنج نیز گفته می شود.

اندازه گیری در صنایع مختلف مانند ماشین کاری، تولید، مهندسی و مترولوژی با استفاده از میکرومترهای عمق سنج انجام می گیرد.

بیشتر بخوانید: تراز چیست؟ 

میکرومتر رومیزی

میکرومتر بازویی یا همان میکرومتر رومیزی از جمله میکرومترهایی است که در کارهای مختلفی مانند مهندسی، علمی و صنعتی می توان از آن ها استفاده کرد.

برای درک بهتر میکرومتر چیست؟ باید بدانید که این نوع میکرومتر برای اندازه گیری قطعات کوچک مانند قطر و ضخامت سیم ها و همچنین قطر و طول قطعات در تولیدات و کنترل کیفیت کاربرد دارد.

میکرومترهای رومیزی در مقایسه با میکرومترهای دستی، دقت بالاتری دارند. ضخامت، قطر داخلی، قطر خارجی و عمق اجسام از جمله اجزای فلزات، لوله ها، شفت ها و … را با میکرومتر نیمکتی اندازه می گیرند.

میکرومتر ضخامت سنج

برای اندازه گیری دیواره سیلندر که چه ضخامتی دارد، از میکرومتر ضخامت سنج استفاده می شود. به طور کلی می توان میکرومتر ضخامت سینج برای اندازه گیری لوله های با قطر داخلی کمتر از ۱۲ میلی متر کاربرد دارد.

در بحث میکرومتر چیست؟ به میکرومتر ضخامت سنج، کولیس میکرومتری نیز گفته می شود.

در صنایع مختلف هوا فضا، خودروسازی، فلزکاری، تولید، کنترل کیفیت، مهندسی و تحقیقات از این نوع میکرومتر استفاده می شود. این میکرومتر در مقیاس های اینچ و میلی متر اندازه گیری می کند.

اندازه گیری مواد نازک از جمله کاغذ، فویل، ورق های فلزی و … از این میکرومتر استفاده می شود.

میکرومتر سه نقطه ای

میکرومتر سه نقطه ای از میکرومترهای بیرونی به شمار می رود که برای اندازه گیری قطر دایره در سه نقطه مختلف استفاده می شود.

اندازه گیری قطر بیرونی ابزارهای برشی با استفاده از این میکرومترها انجام می گیرد.

میکرومتر لوله ای

میکرومتر لوله ای یکی دیگر از انواع میکرومتر است که برای اندازه گیری قطر داخلی لوله ها و اجزای استوانه ای از آن می توان استفاده کرد.

میکرومترهای لوله ای در صنایع تولیدی، ماشین کاری ها و کارهای مهندسی استفاده می شوند و در بازه های بسیار کم و محدود قابلیت اندازه گیری دارند.

ورنیه

این نوع میکرومتر بالاترین دقت را دارد و در حد ۰.۰۰۱ می باشد. میکرومتر ورنیه به نام های دیگری مانند گیج ورنیه و کولیس ورنیه نیز شناخته می شود. میکرومترهای ورنیه برای کارهایی مناسب هستند که به عمق سنجی نیاز دارند ولی برای اندازه گیری ضخامت یک ورق گزینه مناسبی به شمار نمی روند.

از میکرومترهای ورنیه برای کارهای مهندسی، ماشین کاری، ساخت و ساز و مترولوژی می توان استفاده کرد.

راهنمای خرید انواع میکرومتر

تا اینجا درباره موضوعاتی مانند میکرومتر چیست؟ و چه انواعی دارد  و کاربرد آن ها چیست؟ صحبت کردیم. اما سؤال مهمی که وجود دارد این است که در زمان خرید میکرومتر به چه نکاتی دقت شود تا میکرومتر مناسب خریداری شود.

دقت میکرومتر

میکرومترهایی که کیفیت بالایی دارند، معمولاً تا حدود ۱ اینچ را اندازه گیری می نمایند؛ در صورتی که دقت میکرومتر پایین تر باشد، می تواند تا حدود ۶ اینچ را اندازه بگیرند.

اگر به میکرومتر خیلی دقیقی نیاز ندارید، می تواند از میکرومتری استفاده نمایید که دامنه وسیع تری را اندازه گیری می کند اما وضوح کمتری دارد.

دیجیتال یا آنالوگ بودن میکرومتر

اگر بخواهیم دقیق تر وارد مبحث میکرومتر چیست؟ شویم باید بگوییم که تفاوت قیمتی که بین میکرومترهای دستی و دیجیتال وجود دارد، می تواند در انتخاب آن ها تأثیرگذار باشد.

دقت میکرومترهایی که دستی یا آنالوگ هستند، پایین تر و قیمت آن ها نیز معقول تر و کم تر است.

اگر به اندازه گیری های بسیار دقیق نیاز ندارید، توصیه می شود میکرومترهایی که قیمت کمتری دارند، خریداری نمایید.

ویژگی های نوک میکرومتر

یکی از تفاوت هایی که در ظاهر و کارایی میکرومترها اثر دارد، شکل سر میکرومتر است.

به عنوان مثال در صورتی که به یک میکرومتر برای کارهای مختلف نیاز دارید، می توانید از انواعی که سر صافی دارند، استفاده کنید.

و اگر برای اندازه گیری اجسامی که سر گردی دارند، به میکرومتر احتیاج دارید، باید از میکرومتر توپی که سر گرد دارد، استفاده شود.

اجزای میکرومتر

 

برای اینکه دریابید نحوه کار با میکرومتر چگونه است، باید اجزای آن را بشناسید.

• قاب یا بدنه کمانی
• سندان یا فک بالا
• آستین میکرومتر
• قفل
• دوک میکرومتر یا فک پایین
• انگشتانه یا خط کش
• ضامن قفل یا جغجغه

نحوه کار با میکرومتر به این شکل است که فک های اندازه گیری برای تبدیل فواصل مناسب مورد استفاده قرار می گیرند. با چرخاندن انگشتانه یا دستگیره جغجغه می توان فک پایین را حرکت داد. در این صورت بین فک پایین (دوک) با جسم و فک بالا (سندان) با جسم ارتباط برقرار می شود.

جسم مورد نظر باید موازی با فک بالا قرار بگیرد و فشار ثابتی به آن وارد شود.

میکرومترهای دیجیتال دارای مدارهای الکتریکی هستند که امکان اندازه گیری دیجیتال و غیردستی را فراهم می کند.

کولیس چیست؟

در بحث میکرومتر چیست؟ بد نیست اشاره به کولیس هم داشته باشیم. کولیس ابزاری برای اندازه گیری فاصله بین دو سطح متقارن یک جسم می باشد. در واقع اجسامی که با ابزارهای معمولی مانند خط کش قابل اندازه گیری نیستند، با کولیس می توان اندازه گرفت.

با کولیس می توان عرض، عمق و ضخامت را در مقیاس میکرون، اندازه گیری کرد.

ابزارهایی مانند کولیس دیجیتال، کولیس ورنیه و کولیس صفحه ای دارای ترازو هستند و با کولیس معمولی تفاوت هایی دارند.

کولیس ها در مهندسی مکانیک، نجاری، خراطی و اسلحه سازی کاربرد زیادی دارند.

بیشتر بخوانید: کولیس چیست؟ 

تفاوت میکرومتر و کولیس چیست؟

کاربردهای متفاوت

کولیس و میکرومتر هر دو ابزارهای اندازه گیری دقیق هستند اما با یکدیگر تفاوت هایی نیز دارند. کولیس ها کاربردهای وسیع تری نسبت به میکرومترها دارند اما دقت میکرومترها بالاتر است و دقیق تر اندازه گیری می کنند.

میکرومتر از چند میکرومتر تا چند صد میلی متر را می تواند اندازه گیری نماید. به همین دلیل در کارهای حساس تر مورد استفاده قرار می گیرند.

تفاوت در دقت

کولیس ها فواصل را تا اندازه های چند میلی متر مشخص می کنند. کولیس های دیجیتال می توانند فاصله ها را تا بیش از یک متر نیز اندازه بگیرند.

دقت میکرومترها بسیار بیشتر از کولیس هاست و می تواند با دقت کم تر از ۰.۰۰۱ میکرومتر اندازه گیری کند. کولیس دقت کمتری دارد و برای کاربری های عمومی، مناسب تر هستند.

ساختار

از لحاظ ساختاری کولیس ها به شکل های بزرگتر و در طرح ها مختلف تولید می شوند. میکرومترها شکل ثابت، طراحی فشرده تری دارند و در اندازه های کوچک در حد یک خودکار یا حتی کوچک تر نیز وجود دارند.

کلام آروا

در این مطلب تلاش کردیم تا مطالب مفید و کاربردی برای آشنایی با میکرومتر را بیان کنیم. آموختیم که برای اندازه گیری های دقیق تر باید از میکرومتر استفاده شود. انتخاب کولیس و میکرومتر مناسب باید متناسب با کاری که مدنظر هست، انجام شود. در صورتی که درباره انواع میکرومتر و تفاوت های آن با کولیس سؤالی دارید، در قسمت نظرات، آن را بنویسید تا در اسرع وقت کارشناسان آروا به شما پاسخ دهند.