اینورتر آسانسور چیست؟ چطور ایمنی توقف و طول عمر موتور اسانسور را تضمین کنیم؟

پیش از آنکه بخواهیم به طور کامل به این مسئله بپردازیم که اینورتر آسانسور چیست، ذکر این نکته لازم است که یکی از اصلی ترین تجهیزات الکتریکی که کیفیت حرکت، نرمی توقف و عمر موتور را تعیین می کند، اینورتر آسانسور است.

اینورتر آسانسور دستگاهی است که با کنترل هوشمند سرعت و گشتاور موتور، حرکت کابین را دقیق، نرم و ایمن تنظیم می کند.

در واقع این قطعه، درست مثل یک اینورتر معمولی، پلی میان منبع برق و موتور است و اجازه می دهد آسانسور با دقت میلیمتری تراز شود، بدون تکان حرکت کند و مصرف انرژی را به طور قابل‌توجهی کاهش دهد. به همین دلیل شناخت ساختار، عملکرد و کاربردهای آن برای هر فرد فعال در حوزه آسانسور یا صنایع برقی ضروری است.

با این توضیح در مورد اینکه اینورتر آسانسور چیست، به توضیح کامل آن، کاربرد، انواع و بسیاری نکات دیگر می پردازیم.

درایو یا اینورتر آسانسور چیست؟

درایو یا اینورتر آسانسور، که در صنعت با نام درایو فرکانس متغیر VFD  شناخته می شود، یک دستگاه الکترونیک قدرت است که وظیفه اصلی آن کنترل دقیق سرعت و گشتاور موتور محرکه آسانسور است.

به بیان فنی تر و دقیق، اینورتر یک مبدل است که دو کار مهم انجام می دهد:

1. تبدیل ولتاژ و فرکانس ثابت ورودی (از شبکه برق) به ولتاژ متغیر و فرکانس متغیر خروجی.
2. کنترل جریان و در نتیجه گشتاور موتور در تمام نقاط حرکت، از شروع تا توقف نهایی.

حالا ممکن است این سوال برایتان مطرح شود که فرق اینورتر و درایو چیست؟ در صنعت آسانسور و اتوماسیون، این دو اصطلاح اغلب به جای یکدیگر استفاده می شوند.

همچنین در صنعت آسانسور، اینورتر همیشه بخشی از خود درایو آسانسور است. یعنی وقتی درباره آسانسورها صحبت می کنیم، واژه اینورتر را اغلب به کل VFD اطلاق می کنند. اما اگر بخواهیم دقیق باشیم:

اینورتر: بخشی از مدار است که جریان DC را به AC تبدیل می کند.

درایو: یک سیستم کامل تر است که شامل بخش های یکسو کننده (Rectifier)، مدار DC Link و بخش اینورتر است؛ یعنی یک واحد جامع کنترل موتور.

این درایو با تنظیم فرکانس خروجی، به موتور اجازه می دهد تا به جای حرکت با یک یا دو سرعت ثابت (مانند آسانسورهای قدیمی)، با بی نهایت سرعت متغیر و نرم حرکت کند. این امر کلید دستیابی به نرم ترین و ایمن ترین تجربه جا به  جایی در آسانسورهای مدرن است.

نقش و عملکرد اینورتر در آسانسور

وقتی صحبت از اینکه اینورتر آسانسور  به میان می آید، تمرکز معمولاً بر درایو اصلی موتور کشش است؛ اما اینورتر در آسانسور یک قطعه مجزا و تخصصی است که عملکرد آن برای تجربه کلی مسافر مهم است.

نقش اینورتر در آسانسور به شرح زیر است:

اینورتر در آسانسور (Door VFD) یک سیستم درایو کوچک شده است که وظیفه دارد موتور DC یا AC که وظیفه باز و بسته کردن درهای کابین و طبقات را دارد، دقیقا کنترل کند.

اینورتر در با تنظیم سرعت حرکت و گشتاور موتور، اطمینان می دهد که درها با یک رمپ حرکتی نرم و کنترل شده باز شده و بدون صدای کوبش یا ضربه ناگهانی بسته شوند.

این فناوری در افزایش ایمنی (با کاهش احتمال برخورد شدید درب ها) و همچنین کاهش صدای مزاحم هنگام توقف و خروج مسافر، نقش مستقیم و مهمی دارد.

اگر با انواع اینورتر آشنا باشید، می دانید که اینورترهای آسانسور از نظر فنی با دستگاه هایی مانند اینورتر جوشکاری یا اینورتر خورشیدی تفاوت های ساختاری دارند، چرا که ماهیت بار (موتور) و دقت مورد نیاز برای کنترل فرکانس کاملاً متفاوت است.

وظایف اینورتر آسانسور چیست؟

برای پاسخ به این سؤال که وظایف کلیدی اینورتر آسانسور چیست و چرا نقش آن حیاتی است، باید به جزئیات کنترل هوشمند موتور بپردازیم.

اینورتر در تابلو فرمان آسانسور وظایف متعددی را در زمینه های مکانیکی، الکتریکی و بهره وری انرژی به عهده دارد که شامل موارد زیر است:

کنترل دقیق سرعت و فرکانس موتور (Smooth Ride)

یکی از وظایف اصلی درایو آسانسور، کنترل دقیق سرعت و فرکانس موتور است که به شکل زیر صورت می پذیرد:

ایجاد رمپ های حرکتی

مهم ترین وظیفه اینورتر، حذف استارت ها و توقف های ناگهانی است. اینورتر با ایجاد یک منحنی شتاب گیری (Acceleration Ramp) و کاهش شتاب (Deceleration Ramp) نرم، فرکانس برق ارسالی به موتور را به تدریج از صفر تا سرعت نامی افزایش و کاهش می دهد.

این فرایند تضمین می کند که مسافر هنگام حرکت، هیچ گونه کوبش یا شوکی را احساس نکند.

کنترل سرعت نهایی

اینورتر در طول حرکت با سرعت نامی نیز، فرکانس را در یک نقطه ثابت نگه می دارد تا سرعت کابین دقیقاً طبق تنظیمات باقی بماند.

قطعا می دانید که اینورتر کولر چیست. موتور آسانسور برخلاف موتورهای ساده ای که در دستگاه هایی نظیر کولر استفاده می شوند در آسانسورها به کنترل دقیق تری برای جلوگیری از تکان ها نیاز است. به همین دلیل استفاده از اینورتر در آن ها ضروری به نظر می رسد.

مدیریت گشتاور موتور (Torque Control)

اینورتر علاوه بر کنترل سرعت، با مدیریت دقیق گشتاور موتور تضمین می کند که آسانسور فارغ از میزان بار و جهت حرکت، همواره تعادل و تراز ایده آل را حفظ کند:

تراز دقیق طبقات

اینورتر با استفاده از کنترل برداری پیشرفته، گشتاور موتور را به صورت لحظه ای تنظیم می کند. این کار تضمین می کند که کابین، چه خالی و چه با بار کامل (مثلاً در یک آسانسور که ۶ نفر ظرفیت دارد)، هنگام توقف کاملاً با سطح طبقه تراز شود. این دقت بالا، خطر پله شدن در هنگام ورود و خروج را به طور کامل از بین می برد.

جبران وزن کابین و مسافر

اینورتر با تشخیص جهت حرکت و میزان بار کابین، گشتاور لازم برای غلبه بر اصطکاک و وزن ناهمسان را تأمین می کند.

بهینه سازی مصرف انرژی (Energy Efficiency)

اگر بپرسید اصلی ترین مزیت اقتصادی اینورتر آسانسور چیست، باید به قابلیت آن در بهینه سازی مصرف انرژی اشاره کرد. این امر به این شکل روی می دهد:

کاهش جریان هجومی (Inrush Current)

در سیستم های قدیمی، لحظه استارت موتور با یک پیک جریان بسیار بالا همراه بود. سیستم کنترل سرعت یا درایو با آغاز حرکت به صورت تدریجی (Soft Start)، این جریان های هجومی را به شدت کاهش داده و مصرف برق را در لحظه شروع بهینه سازی می کند.

مدیریت انرژی احیاشونده (Regenerative Energy)

در هنگام ترمزگیری یا زمانی که کابین پر به سمت پایین حرکت می کند (حالت ژنراتوری موتور)، اینورتر وظیفه دارد انرژی اضافی تولید شده را مدیریت کند.

این انرژی یا به مقاومت ترمز هدایت شده (دفع حرارتی) یا در سیستم های پیشرفته تر (Regenerative Drives) به شبکه برق ساختمان بازگردانده می شود تا در هزینه صرفه جویی شود.

حفاظت الکتریکی و مکانیکی

یکی از نقش های حیاتی سیستم کنترل سرعت حفاظت الکتریکی و مکانیکی است که به شکل زیر صورت می گیرد:

محافظت از موتور و سیستم

اینورتر به طور مداوم پارامترهایی مانند جریان (Overcurrent)، ولتاژ (Overvoltage/Undervoltage) و دمای موتور را مانیتور می کند. در صورت بروز خطا، بلافاصله موتور را قطع کرده و از سوختن سیم پیچ های موتور یا آسیب به سایر تجهیزات جلوگیری می کند.

نکته: در آسانسورها علاوه بر حفاظت های موتور، اینورتر با «تابلو فرمان» هماهنگ بوده و در صورت تشخیص خطا، پیام خطا ارسال می کند

افزایش طول عمر قطعات

با حذف شوک های مکانیکی و الکتریکی، تنش های وارد بر موتور، گیربکس (در صورت وجود) و قطعات مکانیکی سیستم به طور قابل توجهی کاهش می یابد و عمر مفید کل سیستم افزایش می یابد.

♦️ نکته: با فرض اینکه می دانید اینورتر خودرو چیست، باید توضیح دهیم که نباید وظایف اینورتر آسانسور را با مبدل های ولتاژ کوچک تر که برای تأمین برق AC در اتومبیل ها به کار می روند، اشتباه گرفت. در واقع، عملکرد این درایوها بسیار پیچیده است.

چرا اینورتر در سیستم آسانسور اهمیت دارد؟

در بخش دیدیم که وظایف اصلی اینورتر آسانسور چیست؛ اینورتر، صرفاً یک قطعه نیست، بلکه الزام فنی برای دستیابی به استانداردهای مدرن کیفیت، ایمنی و اقتصاد عملیاتی است. زیرا، اینورتر در صورت خطا، موتور را به شکلی کنترل شده و نرم متوقف می کند و از آسیب های ناگهانی جلوگیری می کند.

برای روشن شدن تحولی که اینورتر ایجاد کرده است، جدول زیر مقایسه ای مستقیم بین فناوری های فرمان قدیمی (دو سرعته) و مدرن (3VF/درایو دار) ارائه می دهد:

پارامتر مقایسه ای	تابلو فرمان آسانسور دو سرعته (قدیمی)	تابلو فرمان آسانسور تک سرعته یا درایو دار (3VF)
روش کنترل سرعت	گسسته: با سوئیچ بین دو سیم پیچ (تند و کند) عمل می کند.	پیوسته: با تغییر دائم فرکانس خروجی توسط سیستم کنترل سرعت عمل می کند.
کیفیت حرکت (نرمی)	حرکت با شوک، کوبش و لرزش محسوس در شروع و توقف.	حرکت کاملاً سینوسی، روان و بدون لرزش (Smooth Ride).
کنترل توقف نهایی	متکی به ترمز مکانیکی است که باعث استهلاک و صدای زیاد می شود.	ترمز الکتریکی (ژنراتوری) نرم و دقیق است؛ ترمز مکانیکی فقط برای “پارک” استفاده می شود.
دقت تراز طبقات	دقت پایین تر و احتمال پله شدن کابین (خطر لغزش).	دقت بسیار بالا و تراز دقیق (کمتر از چند میلی متر) در هر شرایط بار.
مصرف برق	بالا؛ به دلیل جریان هجومی لحظه استارت و عدم کنترل بهینه موتور.	پایین؛ به دلیل حذف جریان های هجومی و مدیریت هوشمند انرژی.
طول عمر تجهیزات	استهلاک بالا، خصوصاً در لنت های ترمز و موتور.	استهلاک پایین، به دلیل حذف شوک های مکانیکی و حفاظت های الکتریکی.

♦️ نکته: اگر یک اینورتر (درایو) به درستی در آسانسور نصب و تنظیم شده باشد، حتی یک لیوان آب هم هنگام شروع یا توقف حرکت در کابین، تکان نخواهد خورد. اینورتر با تولید موج ولتاژ خروجی شبیه به شکل سینوسی خالص، تضمین می کند که شروع و توقف حرکت کابین بدون هیچ گونه کوبش (Jerk) یا شوک ناگهانی باشد.

اگر بدانید کاربرد اینورتر سینوسی چیست قطعا خواهید دانست که استفاده از آن سطح رضایت مسافران را به شدت افزایش می دهد.

اینورتر آسانسور چگونه کار می کند؟

اینورتر یک مبدل سه مرحله ای است که هدف آن کنترل کامل بر فرکانس و ولتاژ است. این کنترل، قلب سیستم حرکت نرم آسانسور است.

فرایند عملکرد سه  مرحله ای اینورتر (VFD)

عملکرد اینورتر (درایو فرکانس متغیر) از لحظه دریافت برق AC تا ارسال آن به موتور، در سه فاز متوالی انجام می شود:

فاز اول: یکسو کننده (Rectifier)

وظیفه: دریافت برق متناوب اینورتر سه فاز  یا تک فاز شبکه (AC) و تبدیل آن به جریان مستقیم (DC).

ابزارهای فنی: این کار توسط دیودها یا یکسوکننده های کنترل شده انجام می شود.

♦️ نکته: در آسانسورها، معمولاً از اینورتر سه فاز خروجی استفاده می شود. حتی اگر ورودی تک فاز باشد، خروجی اینورتر سه فاز است.

فاز دوم بخش: حلقه جریان مستقیم DC Link

وظیفه:  صاف کردن و تثبیت ولتاژ DC تولید شده در مرحله اول.

ابزارهای فنی: خازن های بزرگ (Capacitors) در این بخش قرار دارند که مانند یک مخزن انرژی عمل کرده و نوسانات را جذب می کنند.

بیشتر بخوانید: تفاوت AC و DC چیست

فاز سوم: بخش اینورتر (Inverter/IGBT)

وظیفه: تبدیل مجدد ولتاژ DC صاف شده به ولتاژ متناوب (AC) خروجی، اما این بار با ولتاژ و فرکانس قابل تنظیم و متغیر.

ابزارهای فنی:  این تبدیل توسط ترانزیستورهای قدرت پیشرفته (مانند IGBTs) و با استفاده از تکنیک PWM صورت می گیرد.

بیشتر بخوانید: تکنولوژی IGBT چیست

نحوه کنترل آسانسور به صورت یکپارچه با سیستم اینورتر

درایو آسانسور از طریق تکنیکی به نام مدولاسیون پهنای پالس (PWM)، امکان کنترل یکپارچه حرکت را فراهم می کند.

نقش PWM:

ابتدا لازم است یک توضیح کوتاه در مورد اینکه PWM چیست، ارائه دهیم. مدولاسیون پهنای پالس یک روش الکترونیکی است که درایو توسط آن با تغییر زمان روشن و خاموش بودن سریع قطعات IGBT، ولتاژ خروجی را برای موتور شبیه سازی می کند.

این روش که اغلب به عنوان اینورتر PWM شناخته می شود به اینورتر اجازه می دهد تا یک شکل موج AC تولید کند که فرکانس و ولتاژ آن دقیقاً توسط تابلو فرمان تعیین می شود.

کنترل یکپارچه (Vector Control)

در آسانسورهای مدرن، اینورترها از روش های پیشرفته کنترل برداری (Vector Control) استفاده می کنند که نه تنها سرعت (فرکانس) بلکه گشتاور موتور را نیز در هر لحظه کنترل می کند.

این کنترل یکپارچه تضمین می کند که حتی در سرعت های پایین و لحظه توقف، موتور قدرت کافی برای نگه داشتن دقیق کابین (بدون لغزش) را داشته باشد و به همین دلیل سیستم کنترل سرعت اینقدر دقیق عمل می کند.

انواع اینورتر آسانسور

تقسیم بندی اینورترها بر اساس معیارهای فنی مختلفی صورت می گیرد که اصلی ترین آن ها عبارتند از:

• مدیریت انرژی بازگشتی
• نوع کنترل موتور
• نوع برق ورودی

انواع اینورتر بر اساس مدیریت انرژی بازگشتی

این دسته بندی مشخص می کند که درایو چگونه با انرژی الکتریکی اضافی که توسط موتور در حالت ژنراتوری (هنگام ترمزگیری یا حرکت کابین پر به سمت پایین) تولید می شود، برخورد می کند.

اینورتر آسانسور استاندارد (Dynamic Braking)

عملکرد: این رایج ترین نوع اینورتر است. انرژی اضافی تولید شده توسط موتور به مقاومت های ترمز خارجی هدایت می شود.

نحوه دفع انرژی: مقاومت ترمز، این انرژی الکتریکی را به صورت حرارت در محیط اطراف دفع می کند.

کاربرد: مناسب برای آسانسورهای با ترافیک متوسط و کم که نیازی به صرفه جویی شدید در انرژی ندارند.

اینورتر مبدل احیا کننده (Regenerative Drive)

عملکرد: پیشرفته ترین نوع درایو. به جای دفع انرژی به صورت حرارت، این درایو توانایی دارد که برق تولید شده را به شکل برق AC با کیفیت دوباره به شبکه برق ساختمان باز گرداند (احیا کند).

مزیت کلیدی: حذف کامل مقاومت های ترمز و صرفه جویی بسیار بالا در مصرف انرژی (تا ۳۰% در کل سیستم).

کاربرد: ضروری برای آسانسورهای پرتردد (برج ها، بیمارستان ها، مراکز تجاری) و ساختمان هایی با هدف کاهش هزینه های عملیاتی و مدیریت انرژی سبز.

انواع اینورتر آسانسور بر اساس نوع کنترل موتور

اینورترها همچنین بر اساس الگوریتم کنترل خود، که مستقیماً دقت، کیفیت و نرمی حرکت را تعیین می کند، تقسیم می شوند.

اینورتر آسانسور کنترل برداری (Vector Control)

ویژگی: دقیق ترین روش کنترل. اینورتر در این حالت، گشتاور موتور و فرکانس را به صورت مجزا کنترل می کند. این روش امکان کنترل دقیق جریان های موتور را فراهم می آورد.

مزیت: تراز فوق العاده دقیق طبقات (اندازه گیری خطا در حد میلی متر.)

عملکرد: عالی در سرعت های بسیار پایین و توانایی ایجاد گشتاور بالا در شروع حرکت.

♦️ نکته فنی: برای دستیابی به بالاترین دقت، اینورترهای کنترل برداری مدرن از انکودر (Encoder) نصب شده روی موتور استفاده می کنند تا به صورت حلقه بسته (Closed-Loop) کار کنند و فیدبک لحظه ای از موقعیت و سرعت موتور دریافت کنند.

کاربرد: ضروری برای تمامی آسانسورهای Gearless (بدون گیربکس) که از موتورهای مغناطیس دائم (PM Motors) استفاده می کنند.

اینورتر آسانسور کنترل اسکالر یا V/F (Voltage/Frequency Control)

ویژگی: روش ساده تر و قدیمی تر که فقط نسبت ولتاژ به فرکانس (V/F) را کنترل می کند. این روش دقت کمتری در کنترل گشتاور، به خصوص در سرعت های پایین، دارد.

کاربرد: امروزه در آسانسورهای گیربکس دار قدیمی تر یا در کاربردهای بسیار ساده و با سرعت کم استفاده می شود.

انواع اینوتر آسانسور بر اساس برق ورودی

اینورتر آسانسور تک فاز: اینورترهایی هستند که برق ورودی خود را از شبکه تک فاز می گیرند. این نوع اینورتر تک فاز مناسب برای آسانسورهای کم ظرفیت در ساختمان های مسکونی کوچک هستند.

اینورتر آسانسور سه فاز: اینورترهایی هستند که از برق سه  فاز شبکه استفاده می کنند (مناسب برای اکثر آسانسورهای پرسرعت و پرظرفیت).

♦️ نکته مهم: امروزه، انتخاب درایو آسانسور به شدت تحت تأثیر نوع موتور است:

♦️ آسانسورهای Gearless (موتور مغناطیس دائم): تنها باید از اینورترهای کنترل برداری (Vector Control) استفاده کنند.

♦️ آسانسورهای Geared (موتور القایی): می توانند از هر دو نوع کنترل (Vector یا V/F) استفاده کنند، اما برای حرکت نرم تر و دقیق تر، استفاده از Vector Control توصیه می شود.

مزایای اینورتر آسانسور چیست؟

بسیاری از مزیت های سیستم کنترل سرعت در بخش های قبل بیان شده است. در اینجا مزایایی را نام می بریم که می توانیم از آن ها به عنوان دستاورد این تکنولوژی یاد کنیم.

کاهش پیک جریان لحظه ای

درایو با شروع حرکت نرم (Soft Start)، جریان هجومی (Inrush Current) شدید در لحظه استارت را کاهش داده و از وارد آمدن شوک به شبکه برق و تجهیزات ساختمان جلوگیری می کند.

حذف پله شدن (Leveling Accuracy)

با استفاده از قابلیت کنترل گشتاور برداری (Vector Control)، توقف ها با دقت بسیار بالا (کمتر از ۵ میلیمتر) انجام می شود که ایمنی مسافران در هنگام ورود و خروج را به شدت افزایش می دهد.

افزایش بهره وری موتور (Efficiency)

این تجهیزات با تأمین فرکانس و ولتاژ بهینه، موتور را در بهترین بازدهی کاری خود نگه می دارد. این امر موجب کاهش اتلاف انرژی به صورت حرارت می شود.

امکان استفاده از موتورهای بدون گیربکس Gearless

درایوهای پیشرفته (نوع Vector Control) تنها راه کنترل دقیق موتورهای مغناطیس دائم بدون گیربکس (Gearless PM) هستند که خود مزایایی مانند حذف روغن کاری و کاهش استهلاک را به دنبال دارد.

بیشتر بخوانید: گیربکس چیست

حفاظت در برابر سه فاز نامتوازن

سیستم کنترل سرعت قادر است موتور را در برابر خطاهای الکتریکی مانند عدم تقارن فاز (Phase Imbalance) و خطای توالی فاز محافظت کند و قابلیت اطمینان سیستم را افزایش دهد.

مدیریت حرارتی موتور (Overheating Prevention)

اینورتر آسانسور با کنترل هوشمند ولتاژ بر اساس بار، از گرم شدن بیش از حد (Overheating) موتور جلوگیری می کند که برای افزایش طول عمر سیم پیچ ها حیاتی است.

کاهش تنش مکانیکی قطعات

حذف شوک های حرکت، تنش وارد بر قطعات مکانیکی نظیر بکسل ها (سیم بکسل)، شاسی موتور و سایر اتصالات را به حداقل می رساند و فواصل تعمیرات را طولانی تر می کند.

سازگاری با سیستم نجات اضطراری (ARD)

اینورتر این قابلیت را دارد که در حالت اضطراری و با توان اندک باتری ARD، موتور را به صورت کنترل شده حرکت داده و کابین را به نرمی به نزدیک ترین طبقه هدایت کند.

کاهش هارمونیک ها (Harmonic Distortion)

مدل های پیشرفته اینورتر، اختلالات الکتریکی (هارمونیک ها) را که می توانند بر سایر تجهیزات حساس ساختمان تأثیر بگذارند، کاهش می دهند.

تشخیص دقیق موقعیت کابین

با استفاده از سیگنال انکودر، اینورتر به طور مداوم موقعیت لحظه ای کابین را محاسبه کرده و امکان عیب یابی دقیق تر و زمان بندی دقیق تر سرویس ها را فراهم می آورد.

نحوه انتخاب اینورتر مناسب برای آسانسور

انتخاب درایو مناسب، مهم ترین گام در تضمین کیفیت حرکت، ایمنی و بهره وری اقتصادی آسانسور است. برای انتخاب اینورتر آسانسور، باید مجموعه ای از پارامترهای فنی سیستم را در نظر بگیریم. انتخاب صحیح بر پایه مشخصات موتور، نوع آسانسور و الزامات ترافیکی ساختمان صورت می گیرد. هنگام خرید و انتخاب اینورتر، بررسی دقیق عوامل زیر ضروری است:

توان و جریان نامی موتور

توان (Power): مهم ترین عامل، مطابقت توان خروجی اینورتر با توان نامی (Rated Power) موتور آسانسور است. اینورتر باید حداقل توانی برابر یا اندکی بیشتر از موتور داشته باشد.

جریان خروجی (Rated Current): جریان نامی خروجی اینورتر باید حداقل برابر با جریان نامی موتور باشد تا بتواند حداکثر گشتاور مورد نیاز را تأمین کند.

نوع موتور و کنترل اینورتر آسانسور

موتور گیربکس دار (Geared): این موتورها (معمولاً القایی AC) می توانند با اینورترهای کنترل برداری (Vector Control) یا در موارد ساده تر با کنترل V/F کار کنند، اما Vector Control برای نرمی بیشتر توصیه می شود.

موتور بدون گیربکس (Gearless): این موتورها (معمولاً مغناطیس دائم) لزوماً باید با اینورترهای دارای کنترل برداری پیشرفته و با استفاده از فیدبک انکودر، کار کنند تا دقت و گشتاور لازم در سرعت های پایین حاصل شود.

ولتاژ و فاز ورودی اینورتر آسانسور

باید مشخص شود که برق ساختمان تک فاز است یا سه فاز. اگرچه اکثر آسانسورهای بزرگ از ورودی سه فاز استفاده می کنند، برای آسانسورهای کوچک مسکونی، اینورترهای تک فاز با خروجی سه فاز موجود است.

الزامات ترافیکی و اقتصادی ساختمان

ترافیک کم تا متوسط: برای ساختمان های مسکونی کم ترافیک، اینورترهای استاندارد با مقاومت ترمز معمولاً کفایت می کنند.

ترافیک بالا (اقتصادی): برای برج ها و مراکز پرتردد، استفاده از مبدل احیا کننده (Regenerative Drive) قویاً توصیه می شود تا علاوه بر پاسخ به اینورتر آسانسور چیست، بیشترین صرفه جویی در انرژی حاصل شود.

استانداردها و گارانتی اینورتر آسانسور

انتخاب برندهای معتبر با سابقه خوب در صنعت آسانسور که خدمات پس از فروش و گارانتی قابل اطمینان ارائه می دهند، بسیار حیاتی است.

عوامل مؤثر بر قیمت اینورتر آسانسور چیست؟

برای افرادی که قصد خرید اینورتر آسانسور یا نوسازی آن را  دارند، یکی از سؤالات اساسی این است که چه عواملی بر قیمت درایو آسانسور و همچنین تعمیر اینورتر درایو آسانسور تأثیر می گذارند.

قیمت گذاری این تجهیزات دقیق و تخصصی، حاصل مجموعه ای از فاکتورهای فنی و تکنولوژیکی است که درک آن ها برای یک انتخاب اقتصادی و کارآمد ضروری است.

عوامل اصلی مؤثر بر قیمت درایو آسانسور عبارت اند از:

توان و ظرفیت نامی

توان موتور (Rated kW): اصلی ترین عامل تعیین کننده قیمت، توان (کیلووات) خروجی درایو است. هرچه توان موتور آسانسور و در نتیجه توان درایو مورد نیاز بالاتر باشد (برای آسانسورهای پرسرعت یا پرظرفیت)، قیمت نهایی نیز به طور تصاعدی افزایش می یابد؛ چرا که نیاز به قطعات الکترونیک قدرت بزرگ تر (مانند IGBTs با ظرفیت جریان بالاتر) وجود دارد.

جریان نامی (Rated Amperage): ظرفیت تحمل جریان درایو نیز مستقیماً در قیمت گذاری مؤثر است.

تکنولوژی کنترل (Control Technology)

درایوهایی که از روش های پیشرفته کنترل برداری استفاده می کنند (که برای دقت در آسانسورهای Gearless حیاتی است)، به دلیل الگوریتم های پیچیده تر و مدارات پردازشی قوی تر، گران تر از مدل های ساده تر V/F (کنترل اسکالر) هستند. این تکنولوژی بالا، ارزش افزوده ی دقت تراز و نرمی حرکت را با خود به همراه دارد.

قابلیت احیا کنندگی اینورتر اسانسور

این نوع درایوها که می توانند انرژی بازگشتی موتور را به شبکه برگردانند، به دلیل وجود مدارات پیچیده و گران قیمت بازگرداننده انرژی (Regenerative Unit)، قیمت به مراتب بالاتری نسبت به درایوهای استاندارد (که از مقاومت ترمز استفاده می کنند) دارند. اما این افزایش قیمت در بلندمدت از طریق صرفه جویی شدید در هزینه برق جبران می شود.

سطح حفاظت و استانداردها

استانداردهای حفاظت (IP Rating): درایوهایی که دارای درجه حفاظت بالاتری (مانند IP54) در برابر گرد و غبار و رطوبت هستند، به دلیل ساختار محکم تر و پوشش بهتر، قیمت بیشتری دارند.

استانداردهای بین المللی: برندهایی که گواهینامه های سختگیرانه بین المللی (مانند CE یا UL) را کسب کرده اند، به دلیل اطمینان از کیفیت و ایمنی، محصولات گران تری ارائه می دهند.

برند و خدمات پس از فروش

برندهای مطرح و شناخته شده جهانی یا داخلی به دلیل اعتمادپذیری، طول عمر بالا و خدمات پس از فروش گسترده، معمولاً قیمت بالاتری نسبت به برندهای ناشناس دارند. این مورد در تجهیزات مهم مانند آسانسور، یک فاکتور کیفیتی مهم محسوب می شود.

♦️ نکته: هنگام بودجه بندی، به جای تمرکز صرف بر قیمت اولیه، هزینه اضافی صرف شده برای تکنولوژی های برتر را یک سرمایه گذاری بلندمدت در نظر بگیرید که منجر به کاهش شدید هزینه های برق و استهلاک قطعات می شود. این دیدگاه، در نهایت ارزانتر تمام می شود.

بهترین اینورتر آسانسور

انتخاب بهترین اینورتر آسانسور بسیار وابسته به نیازهای فنی آسانسور، بودجه، و خدمات پس از فروش است. یک اینورتر برای آسانسور پرسرعت در یک برج ممکن است بهترین باشد، اما برای یک آسانسور مسکونی کوچک نه.

با این حال، برخی از برندها به دلیل کیفیت بالا، قابلیت اطمینان، و نوآوری های فنی در سطح جهانی پیشرو هستند که در ادامه به آن کعرفی برخی از آنها می پردازیم.

یاسکاوا: بهترین اینورتر آسانسور ژاپنی

اینورتر یاسکاوا (Yaskawa) ساخت ژاپن، یکی از بزرگترین تولیدکنندگان درایوهای صنعتی و رباتیک در جهان است و به دلیل کیفیت بسیار بالا، طول عمر طولانی و کنترل دقیق بٌرداری شهرت دارد. مدل های تخصصی آسانسوری این برند در پروژه های پرسرعت و بدون گیربکس (Gearless) استفاده می شوند.

برند کنکای

اگرچه کنکای (Konecranes) فلاندی بیشتر به دلیل تولید جرثقیل شناخته می شود، اما در حوزه آسانسور با برندهایی مانند کُنه (KONE)  همکاری نزدیک دارد. محصولات درایوی آن ها مانند مونا درایو (MONA Drive) و سایر درایوهای پیشرفته، بر روی بهره وری انرژی (با تمرکز بر درایو احیا کننده) و قابلیت کنترل بالا تمرکز دارند.

اینورتر آسانسور دانفوس

دانفوس (Danfoss) ساخت دانمارک است این برند یکی از پیشگامان جهانی درایوهای فرکانس متغیر (VFD) است. درایوهای آسانسوری آن ها به دلیل انعطاف پذیری بالا، رابط کاربری قوی و قابلیت اطمینان در محیط های صنعتی مورد توجه هستند.

زیلابگ بهترین اینورتر آسانسور ساخت آلمان

زیلابگ (Ziehl-Abegg) ساخت آلمان روی تولید موتورهای گیرلس و درایوهای اختصاصی برای آسانسور (مانند سری ZAdyn) تمرکز دارد. مزیت اصلی آن ها، سازگاری کامل و بهینه سازی شده بین موتور و درایو تولیدی خود شرکت است که منجر به عملکرد فوق العاده نرم می شود.

آلستوم/شیندر

درایوهای مورد استفاده در برندهای بزرگ آسانسوری مانند شیندر و اوتیس (Alstom/Schindler) که ساخت فرانسه/سوئیس هستند، اغلب به صورت اختصاصی طراحی می شوند، اما درایوهای مادر (OEM) این شرکت ها نیز در بازار مطرح هستند. شهرت آن ها بر استانداردهای ایمنی بالا و استفاده در آسانسورهای پرتردد و سنگین متمرکز است.

اینورتر آسانسور دلتا

شرکت دلتا الکترونیک (Delta Electronics) نیز یکی از تولیدکنندگان بسیار معتبر و شناخته شده جهانی در زمینه الکترونیک قدرت و درایوهای فرکانس متغیر (VFD) است.

اگرچه دلتا یک برند اختصاصی آسانسور نیست، اما درایوهای صنعتی آن به دلیل قیمت مناسب، قابلیت اطمینان بالا و دسترسی گسترده به خدمات، در بسیاری از تابلو فرمان های آسانسوری در سراسر جهان و به ویژه در بازار آسیا و خاورمیانه مورد استفاده قرار می گیرند.

آیا آسانسور شما به اینورتر نیاز دارد؟

پاسخ صریح و فنی به این سؤال که آیا آسانسور شما به درایو نیاز دارد، در اکثر موارد بله است. با این حال، نیاز قطعی به اینورتر آسانسور و نصب آن به عوامل مختلفی بستگی دارد که مهم ترین آن ها نوع تابلو فرمان فعلی آسانسور شماست.

اگر آسانسور شما یکی از ویژگی های زیر را دارد، استفاده از اینورتر نه تنها یک انتخاب، بلکه یک الزام حیاتی است:

اینورتر در آسانسورهای جدید و مدرن

موتور بدون گیربکس (Gearless): این موتورها (موتورهای مغناطیس دائم) لزوماً برای کارکرد نیاز به اینورترهای کنترل برداری (Vector Control) دارند. بدون اینورتر، موتور Gearless قادر به حرکت یا کنترل دقیق گشتاور نیست.

سرعت بالا: آسانسورهای با سرعت بیش از ۱ { m/s} برای مدیریت دقیق رمپ های حرکتی و جلوگیری از کوبش در سرعت بالا، حتماً به اینورتر نیاز دارند.

اینورتر برای آسانسورهای قدیمی با مشکلات عملکردی

تابلو فرمان دو سرعته (AC-2): اگر آسانسور شما با سیستم دو سرعته کار می کند (یعنی هنگام شروع و توقف یک تکان محسوس می دهد)، برای حذف این شوک های آزاردهنده و رسیدن به استاندارد حرکت نرم، باید سیستم فرمان آن را به درایو (3VF) مجهز کنید.

مشکلات تراز دائمی: اگر کابین شما هنگام توقف، تراز دقیق با طبقه ندارد و دائماً ایجاد پله می کند، اینورتر با کنترل دقیق گشتاور، این مشکل ایمنی را برطرف خواهد کرد.

علائم هشدار دهنده برای نصب اینورتر آسانسور چیست؟

اگر آسانسور شما قدیمی است و در حال بررسی ارتقای آن هستید، علائم زیر نشان می دهند که نصب اینورتر آسانسور ضروری است:

صدای زیاد و آزاردهنده: صدای بلند موتور و کوبش ترمز مکانیکی هنگام توقف.

قبض برق بالا: اگر هزینه برق آسانسور شما غیرمعقول بالاست، اینورتر با بهینه سازی جریان، این هزینه را کاهش می دهد.

استهلاک مکرر: اگر موتور و لنت های ترمز شما مرتباً نیاز به تعمیر و تعویض دارند، اینورتر با حذف شوک های الکتریکی و مکانیکی، این مشکل را حل می کند.

عیب یابی اینورتر آسانسور: خطاهای رایج و راه حل های فنی

درایوهای آسانسور، سیستم های بسیار هوشمندی هستند که در صورت بروز هرگونه مشکل الکتریکی یا مکانیکی، بلافاصله سیگنال خطا (Trip/Fault) ارسال کرده و از ادامه کار جلوگیری می کنند. آشنایی با رایج ترین خطاهای اینورتر اسانسور و دلایل اصلی آن ها، گام اول در عیب یابی سریع توسط تکنسین است.

در جدول زیر، رایج ترین خطاهای فنی درایو به همراه علت اصلی و راه حل های پیشنهادی مهندسی آورده شده است:

کد/نوع خطا	نام تخصصی خطا	علت رایج فنی	راهکار اولیه
OC	Over Current (اضافه جریان)	۱. تنظیم نبودن پارامترهای موتور (Auto-Tuning). ۲. اتصال کوتاه در سیم پیچ موتور یا کابل ها. ۳. شروع حرکت با بار بسیار سنگین.	تنظیم مجدد دقیق پارامترها و انجام فرآیند Auto-Tuning. بررسی عایق بندی کابل ها.
OV	Over Voltage (ولتاژ بیش از حد)	۱. بازگشت انرژی زیاد به درایو در زمان ترمزگیری (حالت ژنراتوری). ۲. خرابی یا قطع بودن مقاومت ترمز.	بررسی اتصالات و سلامت مقاومت ترمز. افزایش زمان کاهش شتاب در پارامترهای درایو.
OL	Over Load (اضافه بار)	۱. نیاز موتور به گشتاور بیشتر از توان نامی (مثلاً هنگام حرکت با بار بیش از ظرفیت). ۲. تنظیم نادرست پارامترهای حفاظتی درایو.	بررسی مکانیکی آسانسور (اصطکاک زیاد یا بالانس نبودن وزن). کاهش بار کابین.
GF	Ground Fault (خطای اتصال زمین)	نشتی جریان از سیم پیچ های موتور یا کابل های قدرت به شاسی (زمین).	بررسی مقاومت عایقی (Insulation Resistance) موتور و کابل ها توسط میگر (Megger).
PU	Under Voltage (ولتاژ پایین)	افت ولتاژ شبکه برق ساختمان به زیر حد مجاز اینورتر.	بررسی ولتاژ ورودی شبکه (L1, L2, L3) و اطمینان از صحت تغذیه اصلی تابلو فرمان.

♦️ نکته: برای هر گونه عیب یابی، تعمیر اینورتر آسانسور و تنظیم پارامترهای حساس، توصیه می شود حتماً از تکنسین های متخصص و مجاز استفاده کنید. تنظیم نادرست پارامترهای درایو می تواند به موتور آسیب جدی برساند و خطرات ایمنی را در پی داشته باشد.

بازرسی دوره ای و نگهداری اینورتر آسانسور

برای بازرسی اینورتر آسنسور خود، یان موارد را رعایت کنید:

مبدل فرکانس به عنوان یکی از دستگاه‌های اصلی کنترل آسانسور، باید به طور منظم بررسی و نگهداری شود و توصیه می‌شود به نقل از سایت anyhz موارد زیر را بررسی کنید:

“فن خنک‌کننده: گرد و غبار انباشته شده را مرتباً تمیز کنید و بررسی کنید که آیا پدیده مسدود شدن وجود دارد یا خیر؛

خازن باس: بررسی کنید که آیا ظاهر خازن برآمده است و آیا ظرفیت کل خازن به طور جدی کم است یا خیر؛

گرم شدن ماژول برق: بررسی کنید که آیا ماژول برق در شرایط کم مصرف به طور غیرعادی داغ است یا خیر؛

برد الکترونیکی: بررسی کنید که آیا سیاه شدن یا آسیب دیدگی آشکاری روی اجزای روی برد مدار وجود دارد یا خیر و آیا فویل مسی روی PCB شکسته است یا خیر.”

کلام آروا:

در تمام بخش های این مقاله تخصصی در مورد اینکه اینورتر آسانسور چیست و چه کاربردی دارد، به وضوح مشخص شد که درایو فرکانس متغیر (VFD) دیگر یک تجمل نیست، بلکه یک الزام فنی و اقتصادی برای هر آسانسور مدرن است.

به طور خلاصه، برای دستیابی به بالاترین سطح ایمنی، آسایش و بهره وری انرژی در سیستم های آسانسور، تجهیز به یک اینورتر مناسب، تصمیمی هوشمندانه و حیاتی است که ارزش ملک شما را نیز افزایش خواهد داد.

اکنون که به طور کامل با اینورتر آسانسور چیست و نقش حیاتی آن در ایمنی، نرمی حرکت و بهره وری انرژی آشنا شدید، ما مشتاقیم تا نظرات شما را جویا شویم.

آیا آسانسور ساختمان شما به سیستم درایو مجهز شده است؟ اگر بله، تجربه شما از کیفیت حرکت و کاهش هزینه های برق پس از نصب چگونه بوده است؟

اگر سؤال فنی خاصی در مورد نحوه انتخاب، نگهداری یا مقایسه برندهای اینورتر آسانسور دارید، یا مایلید تجربه خود از تحول ایجاد شده در آسانسورهای دو سرعته قدیمی را با ما در میان بگذارید، لطفاً دیدگاه ها، سؤالات و تجربیات ارزشمند خود را در بخش نظرات زیر این مقاله به اشتراک بگذارید تا تبادل دانش فنی در این حوزه کامل تر شود.

---

سوالات متداول اینورتر آسانسور چیست

۱. طول عمر مفید یک اینورتر آسانسور چقدر است؟

با نگهداری مناسب و استاندارد، عمر مفید اینورترهای با کیفیت معمولاً بین ۱۰ تا ۱۵ سال یا بیشتر است.

۲. عملکرد ضدواژگونی در اینورتر آسانسور چیست؟

قابلیتی است که اینورتر در لحظه شروع حرکت، بدون نیاز به سنسور بار، از عقب رفتن یا واژگون شدن ناخواسته کابین جلوگیری می کند.

۳. آیا می توان آسانسور را با اینورتر باتری دار (UPS/ERD) در هنگام قطع برق روشن نگه داشت؟

بله؛ درایوهای آسانسور مجهز به سیستم نجات اضطراری (ERD) یا UPS، کابین را در زمان قطع برق به نرمی به نزدیک ترین طبقه می رسانند.

۴. رایج ترین علت خرابی اینورتر آسانسور چیست؟

خرابی قطعات داخلی مانند خازن های DC Link (به دلیل فرسودگی) و ماژول های IGBT (به دلیل اضافه بار یا نوسانات شدید).

۵. چرا اینورتر آسانسور خطای ولتاژ بالا نشان می دهد؟

اغلب به دلیل تولید انرژی بیش از حد توسط موتور در زمان ترمزگیری سریع (حالت ژنراتوری) یا خرابی مقاومت ترمز است.

۶. فن خنک کننده اینورتر چند وقت یکبار باید بررسی شود؟

فن خنک کننده باید به طور منظم (حداقل هر شش ماه یکبار) برای تمیزکاری گرد و غبار و اطمینان از خنک سازی صحیح، بازرسی شود.