موتورها جریان الکتریسیته را به نیرویی برای چرخش و دور زدن تبدیل می کنند و اغلب آن ها بر پایه نیروی الکترومغناطیس کار می کنند. به موتور الکتریکی، الکتروموتور نیز گفته می شود. انواع مختلفی از موتورهای الکتریکی وجود دارند که در این مقاله به طور جامع به بررسی الکتروموتور دو سرعته یا موتور دالاندر می پردازیم. پیشنهاد می کنیم با آروا همراه باشید تا اطلاعات مفیدی را درباره مشخصات، انواع و کاربرد این نوع موتور های الکتریکی کسب نمایید.
سرعت در موتور
به تعداد دور موتورهای الکتریکی در واحد زمان، سرعت موتور گفته می شود. سرعت چرخش در بین الکتروموتورها متفاوت است. در واقع نیروی چرخشی موجب ایجاد گشتاور شده و هر چه سرعت موتور بیشتر باشد؛ گشتاور خروجی نیز افزایش می یابد. واحد اندازه گیری سرعت، تعداد دور در دقیقه یا همان RPM در نظر گرفته شده است و برای سنجش سرعت موتور از آن استفاده می شود.
موتور دو سرعته چیست؟
الکتروموتور دو سرعته نوعی از موتورهای الکتریکی است که به دلیل نحوه خاص سیم پیچی آن، می تواند سرعت چرخش متغیری داشته باشد. نام دیگر این نوع موتور، موتور دالاندر است. در واقع در موتور دو سرعته، یکی از سرعت ها نسبت به دیگری ۲ برابر بیشتر است. این ویژگی سبب شده تا موتورهای دو سرعته در صنعت های مختلف بسیار پرکاربرد باشند. موتور دو سرعته دالاندر از لحاظ مالی بسیار به صرفه تر هستند؛ زیرا به خرید درایوهای اینورتر مختلف و استفاده از آن ها نیازی نیست.
بیشتر بخوانید : موتور براشلس چیست
انواع موتور دو سرعته یا دالاندر
موتورهای الکتریکی دو سرعته یا دالاندر به دو دسته تک فاز و سه فاز تقسیم می شوند:
موتور تک فاز دو سرعته
موتور دالاندر تک فاز با یک جریان متناوب تک فاز یعنی یک فاز و یک نول کار خود را آغاز می کند. این موتورهای تک فاز حجیم و گران هستند. الکتروموتورهای تک فاز از دو سیم پیچ اصلی و راه انداز تشکیل شده اند. سیم پیچ راه انداز موجب ایجاد میدان الکتریکی شده که برای راه اندازی و کار کردن الکتروموتور ضروری می باشد. زمانی که موتور دو سرعته شروع به کار کند، سیم پیچ راه انداز از مدار خارج می شود.
موتور سه فاز دو سرعته
ساختار کلی موتور دو دور تک فاز و سه فاز مشابه است؛ اما این الکتروموتورها با یکدیگر تفاوت هایی نیز دارند. الکتروموتور دو سرعته سه فاز نسبت به نوع تک فاز آن، اندازه ای کوچک تر دارد اما قدرت و بازدهی آن بیشتر است. در موتور الکتریکی دوسرعته سه فاز اختلافی با نسبت دو برابری بین سرعت های کم و زیاد موتورها وجود دارد.
کاربرد موتور دالاندر یا دو سرعته
موتور دالاندر یا همان الکتروموتور دو سرعته به دلیل قابلیت های منحصر به فردی که دارد؛ می تواند در صنایع مختلف به کار برده شود. ابزارآلاتی که در آن ها موتور دو سرعته استفاده می شود شامل دستگاه ها و صنایعی مانند فن ها، تجهیزات و سیستم های انتقال مواد (نقاله ها)، الکتروموتور گونی بافی، صنایع نساجی، صنایع فلزی، صنایع بسته بندی، صنایع نفت و گاز و پتروشیمی، صنایع غذایی، صنایع دارویی، جرثقیل های سقفی، جرثقیل های ریلی و دروازه ای، چرخ سفال گری، تجهیزات شهربازی، اسکله های تخلیه و بارگیری و همچنین موتور کولرها می باشند.
ابزارآلات دو سرعته چگونه کار می کند؟
ابزارهای دو سرعته گیربکس دو سرعته دارند که با یک دکمه روی بدنه دستگاه، کنترل می شوند. این دکمه در ۲ حالت قرار می گیرد؛ یکی سرعت کمتر و قدرت بیشتر و دیگری سرعت بیشتر و قدرت کمتر. موتور های دو سرعته در ابزارآلاتی مانند دریل شارژی وجود دارند. به طور مثال در دریل شارژی های آروا از موتور دو سرعته استفاده شده و روی آن کلید تغییر سرعت تعبیه شده است. اگر مشخصات این محصولات را مشاهده کنید؛ می بینید که برای هر کدام از آن ها ۲ سرعت تعریف شده است. در تصویر زیر یک نمونه از آن را می توانید مشاهده کنید. (دریل شارژی مدل ۵۸۰۴)
مشخصات الکتروموتور دو سرعته
آگاهی داشتن نسبت به مشخصات موتور دالاندر یا الکتروموتور دو سرعته برای راه اندازی و استفاده از آن مفید است. اطلاع داشتن از ویژگی های موتور در جلوگیری از آسیب دیدگی و کاهش طول عمر مفید قطعه اهمیت زیادی دارد. دانستن اطلاعات و مشخصات الکتروموتور در طراحی مدار دستگاه، انتخاب کنتاکتور، راه اندازی و استفاده از آن و … کمک کننده خواهد بود.
برای پلاک خوانی موتور باید اطلاعاتی را که روی آن ثبت می شوند؛ بررسی نمود. مشخصات روی موتور شامل موارد مختلف زیر می باشند:
- NO: شماره قطعه ساخته شده در کارخانه
- Type: مشخصات فنی الکتروموتور
- A: حداکثر جریان مجاز الکتروموتور
- V: ولتاژ کاری الکتروموتور
- Hz 50: الکتروموتور در فرکانس ۵۰ هرتز کار می کند
- Hz 60: الکتروموتور در فرکانس ۶۰ هرتز کار می کند
- IP: درجه حفاظت الکتروموتور در برابر جامدات و رطوبت
- KW: توان الکتروموتور
- R.P.M: دور الکتروموتور در مدت یک دقیقه
نکته ۱: در زمان انتخاب الکتروموتور دقت به جریان آن اهمیت دارد. باید موتور دو سرعته ای انتخاب شود که در زمان کار با آن، جریان برقی بیشتر از میزان A ثبت شده روی الکتروموتور نیاز نداشته باشد.
نکته ۲: هرگز ولتاژ کم تر یا بیش تر از ولتاژ الکترموتور به آن وارد نشود.
نکته ۳: رقم اول IP مقاومت در برابر جامدات، رسانای الکتریکی و … و رقم دوم آن میزان مقاومت قطعه را در برابر رطوبت، آب و … نشان می دهند.
عملکرد الکتروموتور دو دور
الکتروموتورهای دو سرعته شامل دو کلید شستی استپ استارت، یک کلید شستی استپ و دو کنتاکتور هستند. نقش این قطعات در الکتروموتور را بررسی می کنیم:
- کلید شستی استپ استارت S2 در راه اندازی موتور در دورهای کم تر نقش دارد.
- کلید شستی استپ S1 موتور را متوقف می کند.
- کنتاکتورها در تغذیه موتور نقش دارند؛ K1 در دور کم تر و K2 در دور بیش تر، موتور را تغذیه می کنند. در واقع زمانی که کلید S2 فشرده شود، جریان کنتاکتور K1 قطع و جریان کنتاکتور K2 وصل شده؛ سپس موتور با دور بالا حرکت می کند.
معایب موتور الکتریکی دو سرعته
قابلیت ایجاد سرعت دو برابری و تغییرات سرعت در الکتروموتورها موجب می شود تا ساییده شدن و سپس پارگی مکانیکی آن ها امری رایج و محتمل باشد. همچنین در زمان تغییر قطب های الکتروموتور، افزایش فاصله زاویه ای بین نیروی تولید شده با کاهش قطب ها در موتور دو سرعته رخ می دهد. همین موضوع سبب زیاد شدن اعوجاج هارمونیکی (THD) شده که هدر رفت بیشتر انرژی آن و تأثیرات منفی دیگر روی شبکه برق را به دنبال خواهد داشت.
روش کنترل سرعت در الکتروموتورهای دوسرعته
می توان گفت استفاده از الکتروموتور آسان ترین روشی است که می تواند در کنترل سرعت نقش داشته باشد. موتور دو سرعته هم سرعت و هم حرکت را تغییر می دهد. بنابراین، در مواردی که به تغییرات سرعت و حرکت نیاز باشد، باید از این نوع موتورها استفاده شود.
گاهی ممکن است کنترل سرعت با الکتروموتورهای چند سیم پیچه و دارای قطب متغیر، بهتر و ساده تر باشد و بتواند هدف تغییر سرعت را برای کاربر تأمین نماید. زمانی که اتصالات الکتریکی داخل موتور تغییر کنند، موجب تغییر قطب های موتور می شوند؛ سپس سرعت آن نیز تغییر خواهد کرد. در واقع با تعویض قطب های موتور سرعت آن کاهش می یابد.
روش های تغییر سرعت در الکتروموتور
موتور الکتریکی دوسرعته دارای یک سیم پیچ است. سیم پیچ الکتروموتور متشکل از شش پیچه می باشد. سرعت الکتروموتور به وسیله سیم پیچ و تغییراتی که در اتصالات پیچه ها ایجاد می شوند، افزایش یا کاهش خواهد یافت. بیشترین الکتروموتوری که مورد استفاده قرار می گیرد، قابلیت تغییر سرعت ۱:۲ را دارد.
موتور تک سرعته یا سرعت ثابت چیست؟
سرعت موتورهای تک سرعته، ثابت است و تغییری نخواهد کرد. دستگاه هایی که در آن ها موتور سرعت ثابت استفاده می شود، کاربری راحتی دارند. یکی از مشکلاتی که این دستگاه های ساده می توانند به آن دچار شوند، خرابی در اثر بالا رفتن حرارت آن ها می باشد.
مزایای الکتروموتور دو سرعته
به این دلیل که انرژی بیشتری برای حرکت موتورهای دو سرعته استفاده می شود و سوئیچینگ پالس الکتریکی اصلاً رخ نمی دهد، اتلاف برق و انرژی در موتور القایی چند سرعته بسیار کمتر از سیستم های دیگر کنترل سرعت می باشد.
الکتروموتور دو سرعته چه نام هایی دارد؟
موتور دو سرعته، الکتروموتور چند سرعته، موتور تعویض قطب، موتور دو دور، موتور دالاندر، موتور چند سرعته و موتور الکتریکی دوسرعته نام های دیگری هستند که به الکتروموتور دو سرعته گفته می شود.
کاربردهای موتور تک سرعته
قدرت دستگاه هایی که موتور تک سرعته دارند، نسبت به سایر دستگاه ها بالاتر است. این ابزارها در مواردی که فعالیت با آن به توان زیادی نیاز داشته باشند، مورد استفاده قرار می گیرند. معمولاً ابزارهایی که موتور سرعت ثابت دارند، فقط برای یک هدف خاص کاربرد دارند.
دو دسته موتورهای القایی و آسنکرون از موتورهای تک سرعته به شمار می روند که هر کدام می توانند برای اهداف مختلفی استفاده شوند.
موتورهای سنکرون، بار بسیار زیادی را تحمل می کنند. این نوع موتورهای تک سرعته ویژگی های متفاوتی دارند که سبب شده در صنایع مختلف، بتوانند انتظارات متنوع کاربران را برآورده کنند.
موتورهای القایی از دیگر موتورهای ثابتی هستند که می توانند در مصارف مختلفی مانند صنعتی و خانگی مورد استفاده قرار گیرند.
تفاوت موتور تک سرعته و دو سرعته
یکی از تفاوت هایی که موتورهای تک سرعته و دو سرعته دارند ساختار متفاوت گیربکس آن هاست. این بدین معنی است که توان دستگاه هایی که موتور دور ثابت دارند با دستگاه ها و ابزارهایی که موتور آن ها دو سرعته است، مختلف می باشد.
ابزارهایی که موتور دو سرعته دارند، می توانند در دو حالت سرعت بالا و همچنین سرعت پایین کار کنند. همین امر سبب می شود تا دستگاه های دارای موتور دو سرعته در پروژه های مختلف کارآمد باشند. استفاده از این دستگاه ها در چند پروژه، مقرون به صرفه بودن آن ها را نشان می دهد.
ابزارهایی که موتور سرعت ثابت دارند، سرعت و قدرت بسیار زیاد و مطلوبی دارند؛ بنابراین، در پروژه هایی که قدرت زیاد موتور اهمیت دارد، از ابزارهای تک سرعته استفاده می شود. ابزار با موتور تک سرعت به دلیل ویژگی های منحصر به فرد آن، فقط برای یک دلیل و هدف مشخص کاربرد دارد.
کلام آروا
سرعت موتورهای چند سرعته بر اساس تغییر تعداد قطب ها، متغیر خواهد بود. استفاده از دستگاه هایی که از این نوع موتورها در آن ها به کار برده شده، نسبت به روش هایی مانند به کارگیری سیم پیچ های مختلف در کنترل و تغییر سرعت، بازدهی بسیار بالاتری دارد. علت این موضوع، عدم استفاده از تمام ظرفیت موتور در روش استفاده از سیم پیچ ها می باشد. به همین دلیل الکتروموتور دو سرعته یا موتور دالاندر در بین تولید کنندگان و کاربران مختلف با استقبال ویژه ای روبرو شد. با توجه به کاربردهای زیادی که این موتورها دارند، در این مقاله سعی کردیم تا مطالب مفید و کاملی را در اختیار شما عزیزان قرار دهیم. در صورتی که سؤالی در زمینه موتورهای تک و دو سرعته دارید، می توانید در بخش نظرات آن را مطرح نمایید.
بدون دیدگاه